Naukowcy ogłosili sukces pierwszej w historii próby leczenia ataksji Friedreicha za pomocą terapii genowej CRISPR podawanej bezpośrednio do organizmu pacjenta (in vivo). Wstępne wyniki z pierwszej fazy badań klinicznych wskazują na znaczącą poprawę u pierwszego leczonego pacjenta, co otwiera nowy rozdział w leczeniu chorób genetycznych.
Ataksja Friedreicha (ang. Friedreich’s Ataxia, FA) to rzadka, postępująca choroba neurodegeneracyjna o podłożu genetycznym. Jest ona spowodowana mutacją w genie FXN, która prowadzi do niedoboru kluczowego białka – fratazyny. Brak fratazyny skutkuje uszkodzeniem komórek nerwowych w rdzeniu kręgowym, nerwach obwodowych i móżdżku, a także prowadzi do poważnych problemów z sercem. Choroba objawia się postępującymi problemami z koordynacją ruchową, mową, osłabieniem mięśni i kardiomiopatią. Do tej pory leczenie miało charakter wyłącznie objawowy.
Innowacja: Terapia in vivo
Przełom, o którym mowa, dotyczy badań klinicznych prowadzonych przez firmę Intellia Therapeutics. Zastosowano w nich eksperymentalną terapię o nazwie NTLA-3001, która wykorzystuje technologię CRISPR-Cas9.
Tym, co wyróżnia to podejście, jest metoda podania – in vivo, czyli „wewnątrz żywego organizmu”. W przeciwieństwie do wcześniejszych terapii genowych, które często wymagały pobrania komórek pacjenta, zmodyfikowania ich w laboratorium, a następnie ponownego wprowadzenia do organizmu (ex vivo), w tym przypadku narzędzia do edycji genów zostały dostarczone bezpośrednio do krwiobiegu pacjenta.
Mechanizm działania terapii NTLA-3001 polega na wykorzystaniu nanocząstek lipidowych (LNP) jako nośnika. Zawierają one matrycę mRNA kodującą system CRISPR-Cas9 oraz prawidłową kopię genu FXN. Po dotarciu do komórek docelowych, w tym przypadku głównie komórek wątroby, system precyzyjnie wstawia funkcjonalny gen FXN w określone miejsce w genomie. Pozwala to komórkom na wznowienie produkcji brakującej fratazyny.
Obiecujące Wyniki i Perspektywy
Zgodnie z komunikatem firmy, u pierwszego pacjenta poddanego terapii zaobserwowano znaczący, zależny od dawki, wzrost poziomu białka fratazyny. Co najważniejsze, w ciągu kilku tygodni od podania leku pacjent zaczął wykazywać obiektywne oznaki poprawy klinicznej.
Chociaż są to wstępne dane z pierwszej fazy badań, której głównym celem jest ocena bezpieczeństwa, wyniki te stanowią potężny dowód słuszności koncepcji (ang. proof-of-concept). Potwierdzają, że celowana insercja genu bezpośrednio w ciele pacjenta jest możliwa i może przynieść realne korzyści terapeutyczne.
Sukces ten otwiera drogę do opracowywania podobnych metod leczenia dla szerokiej gamy innych chorób monogenowych – czyli spowodowanych mutacją w jednym genie. Stanowi to monumentalny krok naprzód w medycynie, przesuwając granicę z leczenia objawów w stronę trwałej korekcji genetycznej przyczyny choroby. Przyszłość medycyny genetycznej dzieje się na naszych oczach.
Źródło: Na podstawie komunikatu prasowego firmy Intellia Therapeutics dotyczącego postępów w programie klinicznym NTLA-3001 w leczeniu ataksji Friedreicha. Dostępne na stronie: Intellia Therapeutics Press Releases (informacje z początku czerwca 2024 r.).
Opublikuj komentarz