Czy naukowcy wreszcie zobaczyli duszę?

I. Najcichszy Szept Światła Życia

Najnowsze odkrycia naukowe potwierdzają: wszystkie żywe organizmy, potencjalnie także ludzie, emitują niezwykle słaby blask, który gwałtownie zanika w chwili śmierci. To nie fantastyka, lecz obserwowalna biologia, której dowody dostarczyło przełomowe badanie z 2025 roku opublikowane w The Journal of Physical Chemistry Letters przez naukowców z University of Calgary. Zaawansowana technologia pozwoliła dostrzec ten subtelny fenomen, dając namacalny obraz tego, co intuicyjnie łączymy z „gasnącą iskrą życia”. Ta możliwość obserwacji, kiedyś jedynie teoretyczna, podkreśla postęp w czułości instrumentów badawczych, otwierając drzwi do badania innych delikatnych sygnałów biologicznych.

II. Odsłaniając Biofotony: Nauka o Naszym Wewnętrznym Blasku

Ten wewnętrzny blask to „biofotony” lub Ultra-słaba Emisja Fotonów (UPE) – nie mistyczna aura, a naturalne światło (rzędu 10-1000 fotonów na centymetr kwadratowy na sekundę) powstające w reakcjach chemicznych w naszych komórkach. Głównym źródłem są reaktywne formy tlenu (ROS), naturalne produkty metabolizmu komórkowego. Kiedy ROS wchodzą w interakcje z białkami czy tłuszczami, elektrony mogą zostać wzbudzone, a następnie, wracając do stabilnego stanu, emitują fotony. Badania zespołu Vahida Salari z University of Calgary na myszach wykazały znacznie wyższą emisję UPE u żywych osobników w porównaniu do tych po eutanazji, nawet przy utrzymaniu stałej temperatury ciała. Ten kluczowy szczegół eksperymentu pomaga wykluczyć proste promieniowanie cieplne jako źródło światła, wskazując na aktywne procesy biologiczne. Podobne wyniki uzyskano u roślin takich jak rzodkiewnik pospolity czy szeflera drzewkowata; uszkodzone lub poddane stresowi chemicznemu części świeciły jaśniej, co sugeruje, że UPE jest dynamicznym wskaźnikiem stresu i ogólnego stanu fizjologicznego organizmu. Do detekcji tego niezwykle słabego światła używa się wysoce czułych kamer EMCCD (Electron-Multiplying Charge-Coupled Device) i CCD (Charge-Coupled Device) w kontrolowanych, ciemnych warunkach. Obserwacje te wskazują na bezpośredni związek: procesy życiowe (metabolizm komórkowy) prowadzą do produkcji ROS, a te z kolei generują UPE. Śmierć zatrzymuje te fundamentalne procesy, co w konsekwencji gasi emisję światła. Zrozumienie tego zjawiska może otworzyć nowe drogi dla nieinwazyjnej diagnostyki, odzwierciedlając intensywność i naturę zachodzących procesów biochemicznych.

III. Przebłysk Czasu i Obietnica Przyszłości

Idea, że żywe istoty emitują światło, nie jest całkowicie nowa. Pionierzy tacy jak rosyjski biolog Aleksander Gurwicz w latach 20. XX wieku (który opisał „promieniowanie mitogenetyczne”) oraz niemiecki biofizyk Fritz-Albert Popp w latach 70. XX wieku (twórca terminu „biofotony”) badali to zjawisko, choć ich prace często spotykały się ze sceptycyzmem i były ignorowane przez główny nurt nauki, częściowo z powodu braku wystarczająco czułych narzędzi pomiarowych. Historia badań nad biofotonami ilustruje, jak początkowe, trudne do zweryfikowania obserwacje mogą zyskać na znaczeniu dzięki postępowi technologicznemu. Ważne jest odróżnienie naukowo potwierdzonej emisji biofotonów od pseudonaukowych koncepcji „aur” czy niepotwierdzonych terapii – jak ujął to badacz Oblak: „to nie pole energetyczne wokół nas, to biochemia”. Ta ostrożność jest kluczowa dla wiarygodności pola badawczego. Potencjalne zastosowania UPE są obiecujące i obejmują nieinwazyjną diagnostykę medyczną, na przykład wczesne wykrywanie chorób takich jak nowotwory skóry, oraz monitorowanie zdrowia roślin w rolnictwie. Mimo potwierdzenia istnienia biofotonów, ich dokładna rola biologiczna, na przykład w komunikacji międzykomórkowej, wciąż jest aktywnym obszarem badań i pozostaje wiele otwartych pytań.

IV. Poza Światłem: Pytanie o Duszę?

Odkrycie mierzalnego „światła życia”, które dosłownie gaśnie w momencie śmierci, ma niemal poetycki wymiar. Rezonuje ono głęboko z wieloma kulturowymi i historycznymi wyobrażeniami o „iskrze życia” czy ożywiającej sile, a także z relacjami osób, które doświadczyły śmierci klinicznej, często opisujących spotkanie ze światłem. Choć nauka skrupulatnie opisuje mechanizmy biochemiczne stojące za tym zjawiskiem, sam fakt zaniku tego światła na nieuchwytnej granicy między życiem a niebytem w naturalny sposób skłania do głębszej refleksji. Czy ten namacalny, gasnący „płomyk”, którego mechanizmy biochemiczne nauka tak precyzyjnie odkrywa, zaprasza nas do rozważenia bardziej niematerialnych pytań o świadomość, witalność, czy to, co dawne tradycje mogły nazywać duszą? To pytanie, wykraczające poza ramy obecnych metod naukowych, pozostaje w sferze osobistych przemyśleń, filozofii i wiary, istniejąc obok, a nie zamiast, naukowych wyjaśnień. Takie naukowe odkrycie może stanowić swoistą „strukturę przyzwolenia” na zadawanie pytań egzystencjalnych, czyniąc abstrakcyjne dylematy bardziej bezpośrednimi.

V. Tajemnica Wciąż Się Odsłania

Badania nad biofotonami to fascynująca, wciąż rozwijająca się dziedzina nauki. Każde nowe odkrycie, rzucając światło na skomplikowane i subtelne procesy życia, aż po jego sam kres, nie tylko poszerza naszą wiedzę, ale także podkreśla, jak wiele wciąż pozostaje do zrozumienia. Ten „gasnący blask” może być metaforą zarówno naszych rosnących możliwości poznawczych, jak i granic obecnego rozumienia pełni tajemnicy, jaką jest życie. Nauka, odsłaniając ukryte mechanizmy natury, może jednocześnie prowadzić nas do kontemplacji największych pytań ludzkości, stymulując dialog między dyscyplinami naukowymi a humanistycznymi.

Źródła: