Czy naprawdę nie można uchylić immunitetu Antoniemu Macierewiczowi w sprawie o ujawnienie informacji tajnych, ponieważ prokuratorzy i posłowie nie mogą zweryfikować zarzutów, nie mając dostępu do tajnych materiałów? To popularna teza, która jest jednak fundamentalnie błędna. Polski system prawny nie jest bezradny, a zarówno prokuratura, jak i Sejm mają narzędzia, by prowadzić takie sprawy. Prawdziwa bariera leży gdzie indziej – w sferze, gdzie prawo spotyka się z polityką.
Ten artykuł wyjaśnia, dlaczego twierdzenie o proceduralnym impasie jest mitem i co w rzeczywistości sprawia, że immunitet posła Macierewicza do tej pory pozostawał nietknięty.
Etap 1: Immunitet Poselski – Tarcza z Ograniczeniami
Aby zrozumieć sedno sprawy, trzeba rozróżnić dwa rodzaje immunitetu parlamentarnego, które gwarantuje Konstytucja:
- Immunitet materialny – jest to trwała i absolutna ochrona. Dotyczy wyłącznie działalności związanej ze sprawowaniem mandatu (np. wystąpień w Sejmie, głosowań). Chroni posła nawet po zakończeniu kadencji i nie można go uchylić.
- Immunitet formalny – jest to czasowa ochrona przed odpowiedzialnością karną za wszelkie czyny popełnione w trakcie kadencji. Co najważniejsze, ten immunitet można uchylić.
To właśnie o uchylenie immunitetu formalnego chodzi w sprawie Antoniego Macierewicza. Proces ten jest jasno określony: Prokurator Generalny składa wniosek, który trafia do Marszałka Sejmu, a następnie do sejmowej Komisji Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych. Po rekomendacji komisji ostateczną decyzję podejmuje cały Sejm w głosowaniu. Do uchylenia immunitetu potrzebna jest bezwzględna większość głosów (co najmniej 231), co już na wstępie nadaje sprawie charakter polityczny.
Etap 2: Prokurator w Świecie Tajemnic – Jak Zebrać Dowody?
Pierwszy mit dotyczy rzekomej bezradności prokuratury. Jak ma ona udowodnić ujawnienie tajemnicy, skoro sama nie ma do niej dostępu? Prawo ma na to gotowe odpowiedzi:
- Kluczowy mechanizm – art. 179 Kodeksu postępowania karnego: Ten przepis pozwala prokuratorowi zwrócić się do odpowiedniego organu (np. ministra) z wnioskiem o zwolnienie świadka z obowiązku zachowania tajemnicy państwowej. Prokuratura nie jest zablokowana – musi jedynie uruchomić specjalną, wysokopoziomową procedurę.
- Status prokuratorów i sędziów: Z mocy samego urzędu (łac. ex officio) mają oni dostęp do informacji niejawnych w zakresie prowadzonych postępowań, co usuwa biurokratyczną barierę.
- Bezpieczeństwo materiałów: Wszelkie tajne dokumenty są przechowywane w specjalnych kancelariach tajnych, a rozprawy sądowe mogą odbywać się z wyłączeniem jawności.
System prawny jest więc przygotowany, by prokurator mógł skutecznie zebrać dowody.
Etap 3: Komisja Sejmowa przed Murem Tajności? Jak Posłowie Mogą Zajrzeć do Akt
Kiedy prokurator przekaże wniosek wraz z dowodami, pojawia się kolejne kluczowe pytanie: jak posłowie z komisji mają się z nimi zapoznać, skoro są tajne? Tu również nie ma luki prawnej, a jedynie rygorystyczna procedura.
Prawo daje komisji jednoznaczne uprawnienie do żądania wglądu w pełne akta sprawy. Jednak to prawo nie oznacza, że każdy poseł może je po prostu otworzyć. Tu wkraczają przepisy Ustawy o ochronie informacji niejawnych, które opierają się na dwóch filarach:
- Prawo komisji do żądania akt: Komisja Regulaminowa ma pełne prawo zażądać od prokuratury udostępnienia akt sprawy. To fundament merytorycznej oceny wniosku.
- Obowiązek posiadania poświadczeń bezpieczeństwa: Aby legalnie zapoznać się z materiałami o klauzuli „poufne” lub wyższej, poseł-członek komisji musi posiadać odpowiednie poświadczenie bezpieczeństwa. Jest ono wydawane przez uprawnione służby (np. ABW) po przeprowadzeniu postępowania sprawdzającego.
Ustawa przewiduje specjalną ścieżkę dla parlamentarzystów: jeśli ich obowiązki wymagają dostępu do najściślej chronionych informacji, Marszałek Sejmu występuje do ABW o przeprowadzenie wobec posła procedury sprawdzającej. Kluczowa jest tu pisemna zgoda samego posła.
Problem, o którym czasem mówią członkowie komisji, nie jest więc prawną niemożnością, lecz proceduralną koniecznością. Jeśli poseł nie ma poświadczenia (bo o nie nie wystąpił, nie wyraził zgody na weryfikację lub jej nie przeszedł), faktycznie nie uzyska dostępu do tajnych akt. Nie jest to wada systemu, lecz jego świadomie zaprojektowany element, mający chronić tajemnice państwowe.
Prawo a Rzeczywistość – Dlaczego Immunitet Macierewicza Trwa?
Sprawa Antoniego Macierewicza nie jest nowa. W 2012 roku prokuratura również chciała uchylenia mu immunitetu w związku z raportem z weryfikacji WSI. Wniosek upadł jednak nie z powodu niemożności zbadania tajnych akt, ale z powodu braków merytorycznych – nie sprecyzowano indywidualnej odpowiedzialności posła za treść zbiorowego dzieła.
Obecny wniosek z 2025 roku, dotyczący podkomisji smoleńskiej, wydaje się precyzyjniejszy, wymieniając 21 konkretnych zarzutów. Pokazuje to, że zebranie materiału dowodowego jest możliwe, a prokuratura wyciągnęła wnioski z przeszłości.
Ostateczna Przeszkoda – Polityka
Analiza prawna prowadzi do jednoznacznego wniosku: ostateczną przeszkodą w uchyleniu immunitetu nie jest ani brak dostępu prokuratury do dowodów, ani niemożność zapoznania się z nimi przez posłów. Prawdziwą barierą jest polityka.
Nawet najlepiej przygotowany wniosek, który zostanie merytorycznie oceniony przez posłów z komisji (którzy przeszli procedury bezpieczeństwa), musi na końcu trafić pod głosowanie całego Sejmu. Decyzja wymagająca 231 głosów jest ostatecznie aktem politycznym, a nie prawnym. Jest wypadkową dyscypliny partyjnej, bieżącej koniunktury i kalkulacji, a nie niezawisłej oceny dowodów.
Sejm nie działa jak sąd. Jego decyzja o utrzymaniu immunitetu nie oznacza, że poseł jest niewinny. Oznacza jedynie, że większość parlamentarna, z powodów politycznych, nie chce zezwolić na postawienie go przed sądem. To dlatego immunitet posła Antoniego Macierewicza, podobnie jak wielu innych parlamentarzystów w historii, pozostaje nienaruszony, mimo istnienia klarownej i w pełni drożnej ścieżki prawnej do jego uchylenia.
Należałoby tu sobie na koniec postawić pytanie: Dlaczego? Co jest prawdziwą przyczyną takiego stanu rzeczy?
Opublikuj komentarz