Ministerstwo Rozwoju i Technologii opublikowało projekt rozporządzenia, który może zrewolucjonizować codzienne życie w tysiącach budynków w całej Polsce. Nowe przepisy zakładają wprowadzenie obowiązku montażu wind w istniejących, kilkupiętrowych blokach mieszkalnych. Celem jest likwidacja barier architektonicznych i poprawa dostępności.
Zgodnie z projektem, który 13 czerwca pojawił się na stronach Rządowego Centrum Legislacji, obowiązek instalacji dźwigów osobowych (wind) obejmie budynki mieszkalne wielorodzinne posiadające trzy lub więcej kondygnacji nadziemnych. Zmiany dotkną także niższych budynków użyteczności publicznej oraz obiektów zamieszkania zbiorowego.
Tysiące spółdzielni przed wyzwaniem finansowym i logistycznym
Szacuje się, że nowe regulacje będą dotyczyły około 3500 wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni. To na nich spocznie obowiązek organizacji i sfinansowania dobudowy wind tam, gdzie ich brakuje. W uzasadnieniu projektu resort wprost stwierdza, że koszty inwestycji będą mogły zostać przeniesione na mieszkańców, co może wpłynąć na wysokość czynszów lub opłat na fundusz remontowy. Wydaje się to dość kontrowersyjną decyzją, w świetle faktu, że niektóre spółdzielnie liczą sobie opłaty czynszowe od mieszkań własnościowych w kwotach zbliżonych do cen wynajmu.
Kosztorys, jak wskazano, zależy od wielu czynników, takich jak wielkość windy, rodzaj szybu czy liczba pięter.
Na szczęście przewidziano jednak możliwość ubiegania się o dofinansowanie. Spółdzielnie będą mogły skorzystać ze środków z rządowego Funduszu Dostępności, obsługiwanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego, a także z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W przypadku PFRON warunkiem jest zapewnienie poprzez inwestycję dostępności do co najmniej dwóch lokali, w których zamieszkują osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu. Droga do uzyskania wsparcia jest, jak zwykle w takich przypadkach, precyzyjnie uregulowana.
Pytanie, czy o dofinansowanie mogą zwracać się sami mieszkańcy. I w jakim zakresie.
Harmonogram i alternatywy
Projekt zakłada wejście przepisów w życie od 20 września 2026 roku, jednak część regulacji dotyczących konkretnych wymagań technicznych ma zacząć obowiązywać w późniejszych terminach – 31 grudnia 2026 r. oraz 31 grudnia 2029 r. Właściciele mieszkań będą musieli zaakceptować decyzję o dobudowie windy, co ma usprawnić proces inwestycyjny. W przypadkach, gdy montaż dźwigu okaże się technicznie niemożliwy, rozporządzenie nakłada obowiązek znalezienia rozwiązania alternatywnego, na przykład w postaci pochylni.
Ten punkt nieco zastanawia. Pochylnia na czwarte piętro? No cóż, to będzie wyzwanie dla inżynierów. Lub ja czegoś nie rozumiem. Co jest całkiem możliwe.
Cel regulacji jest bezsprzecznie szczytny – likwidacja barier, które dla wielu seniorów czy osób z niepełnosprawnościami stanowią przeszkodę nie do pokonania, skutecznie zamykając ich we własnych mieszkaniach.
Pozostaje jednak pytanie o realność wdrożenia tak ambitnego planu w określonych ramach czasowych. Czy tysiące zarządców poradzi sobie z operacją logistyczną i finansową na taką skalę? I, co być może najistotniejsze z perspektywy mieszkańców, czy 70-letnia osoba z czwartego piętra faktycznie doczeka dnia, w którym po prostu wjedzie z zakupami do domu? Czy może, jak dotąd, pozostanie jej podziwianie projektów i harmonogramów z okna mieszkania, do którego weszła o własnych siłach?
Wątpliwości i internetowa debata
Krótko po publikacji projektu pojawiły się głosy sceptyków. Wskazują oni na ogólną zasadę Prawa budowlanego, zawartą w § 2 rozporządzenia o warunkach technicznych. Zgodnie z nią, przepisy te „stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynku”. Na tej podstawie niektórzy komentujący wysnuli wniosek, że jeśli istniejący budynek nie będzie przebudowywany, to nowe wymogi – w tym te dotyczące wind – nie będą go dotyczyć.
Kluczowe są przepisy przejściowe
Taka interpretacja, choć na pierwszy rzut oka logiczna, pomija jednak najważniejszy element tej legislacyjnej układanki. Jak wskazują prawnicy, w tego typu nowelizacjach decydujące znaczenie mają tak zwane przepisy przejściowe. To one określają, w jaki sposób i w jakim terminie właściciele obiektów już istniejących muszą dostosować je do nowych standardów.
W tym konkretnym projekcie mechanizm ten został zastosowany. Przepisy przejściowe wprost nakładają na zarządców istniejących budynków obowiązek zapewnienia dźwigu osobowego, wyznaczając na to ostateczny termin – w zależności od regulacji – na koniec 2026 lub 2029 roku. Taki zapis działa jako przepis szczególny (lex specialis) i ma pierwszeństwo przed cytowaną przez internautów ogólną regułą.
Cel ustawodawcy jest więc jasny i został wyrażony w uzasadnieniu do projektu: chodzi o poprawę dostępności w istniejącej tkance mieszkaniowej, a nie tylko w nowo powstających obiektach.
Co to oznacza w praktyce?
Mimo prawnych zawiłości, intencja jest jednoznaczna. Zarządcy około 3500 spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych w Polsce muszą zacząć przygotowania do ogromnej operacji logistycznej i finansowej. Koszty, jak przyznaje resort, będą mogły być przeniesione na mieszkańców, jednak dostępne mają być programy wsparcia, m.in. z Funduszu Dostępności.
Ostatecznie, dla dziesiątek tysięcy seniorów i osób z niepełnosprawnościami liczy się nie hermetyczna wykładnia paragrafów, ale to, czy za kilka lat faktycznie nacisną w swojej klatce schodowej przycisk z numerem czwartego piętra. A wszystko wskazuje na to, że ustawodawca właśnie dał im ku temu solidne podstawy prawne.
Jednak:
– obowiązek wind ma charakter prospektywny (dla nowych inwestycji i ingerencji budowlanych),
– istniejące bloki pozostają przy starych zasadach, dopóki nie podejmą prac wymagających pozwolenia,
– rząd szacuje ~3,5 tys. wspólnot, bo tyle planuje modernizacje.
Źródła umożliwiające weryfikację informacji:
- Projekt rozporządzenia: Dostępny w Rządowym Centrum Legislacji (rcl.gov.pl) pod numerem w wykazie prac legislacyjnych właściwym dla Ministerstwa Rozwoju i Technologii.
- Fundusz Dostępności: Informacje o zasadach finansowania dostępne są na stronach Banku Gospodarstwa Krajowego (bgk.pl).
- Dofinansowanie z PFRON: Szczegóły dotyczące programów likwidacji barier architektonicznych można znaleźć na oficjalnej stronie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (pfron.org.pl).
Opublikuj komentarz