George Soros: Finansista, Filantrop, Teorie spiskowe

O Georgu Sorosie krąży wiele legend. Postanowiłem napisać o nim, a przy okazji uzupełnić własną wiedzę. Artykuł jest obszerny, jednak starałem się tu zebrać wszystkie możliwe dostępne na jego temat informacje. Łącznie z tymi, które ukazują go jako szarą eminencję trzymającą w rękach lejce do sterowania światem. Zapraszam do czytania.

1. Wstęp: George Soros – Finansista, Filantrop, Enigmatyczna Postać Globalnej Sceny

George Soros jest postacią, która wymyka się prostym kategoryzacjom. Z jednej strony to genialny inwestor, który dzięki swojej przenikliwości i odwadze w podejmowaniu ryzyka zgromadził fortunę liczoną w miliardach dolarów. Z drugiej, to wpływowy filantrop, którego sieć fundacji – Open Society Foundations (OSF) – działa w ponad 120 krajach, deklarując za cel promocję demokracji, praw człowieka i społeczeństwa otwartego.¹ Jednocześnie, Soros jest centralną postacią w niezliczonych teoriach spiskowych i obiektem zaciekłych kontrowersji, oskarżanym o zakulisowe sterowanie globalnymi wydarzeniami politycznymi i gospodarczymi. Samo pytanie o to, dlaczego podejrzewa się go o „sterowanie wszystkim z drugiej linii”, wskazuje na powszechne poczucie tajemnicy i nieufności otaczające jego osobę. To nie jest jedynie zapytanie o fakty biograficzne, lecz o źródła i mechanizmy percepcji, która uczyniła go symbolem ukrytej władzy.

Niniejszy raport ma na celu dostarczenie kompleksowej, opartej na dostępnych materiałach analizy życia, kariery i działalności George’a Sorosa. Szczególna uwaga zostanie poświęcona próbie odpowiedzi na pytanie, dlaczego jest on postrzegany jako osoba pociągająca za sznurki światowej polityki i gospodarki. Zrozumienie fenomenu Sorosa wymaga bowiem starannego rozróżnienia między jego rzeczywistymi, udokumentowanymi działaniami, ich wielorakimi interpretacjami, a także wszechobecną dezinformacją. Kluczowym zadaniem jest zatem nie tylko przedstawienie chronologii wydarzeń, ale również zbadanie genezy i mechanizmów powstawania podejrzeń, które czynią z niego tak kontrowersyjną postać. Analiza ta spróbuje pokazać, jak jego transparentne, choć często radykalne działania – czy to na rynkach finansowych, czy w sferze filantropii – bywają przekształcane w narracje o ukrytej, wszechmocnej kontroli.

2. Korzenie i Formacja Intelektualna: Od Wojennej Traumy po Filozofię Społeczeństwa Otwartego

2.1. Węgierskie dziedzictwo i przetrwanie Holokaustu

George Soros urodził się jako György Schwartz 12 sierpnia 1930 roku w Budapeszcie, na Węgrzech.³ Pochodził z zasymilowanej rodziny żydowskiej, która nie praktykowała religii.¹ Jego dzieciństwo przypadło na okres narastającego antysemityzmu i II wojny światowej. Kluczowym, formującym doświadczeniem była dla niego nazistowska okupacja Węgier w latach 1944–1945, podczas której zamordowano ponad 500 000 węgierskich Żydów.¹ Rodzina Sorosa zdołała przetrwać ten mroczny czas dzięki zapobiegliwości ojca, Tivadara Sorosa. Zmienił on nazwisko rodziny z niemiecko-żydowskiego Schwartz na węgiersko brzmiące Soros (co w języku esperanto, którego Tivadar był entuzjastą, oznacza „wzniesie się” lub „będzie szybować”), zdobył fałszywe dokumenty tożsamości i pomógł wielu innym Żydom uniknąć deportacji i śmierci.¹ Młody George, mając zaledwie 14 lat, był świadkiem brutalnych deportacji Żydów z Budapesztu, a sam uniknął podobnego losu, podając się za chrześniaka urzędnika węgierskiego ministerstwa rolnictwa.⁵

Doświadczenie to, jak sam Soros wielokrotnie podkreślał, wywarło na nim niezatarte piętno. „Rok 1944, rok niemieckiej okupacji, był moim formującym doświadczeniem. Zamiast poddać się naszemu losowi, stawiliśmy opór złej sile, która była znacznie silniejsza od nas – a jednak zwyciężyliśmy” – wspominał.¹ Przetrwanie nie było dla rodziny Sorosów pasywnym oczekiwaniem na koniec koszmaru, lecz serią świadomych, ryzykownych działań. Aktywna postawa ojca, jego zaradność i odwaga w obliczu śmiertelnego zagrożenia, mogły zaszczepić w młodym György’m poczucie sprawczości i przekonanie, że nawet w najbardziej beznadziejnych okolicznościach można i należy podejmować działania zmieniające bieg wydarzeń. Ten wczesny „trening” w nawigowaniu wrogimi systemami, umiejętność adaptacji i strategicznego myślenia w celu przetrwania, mogły znaleźć odzwierciedlenie w jego późniejszej karierze finansowej, charakteryzującej się identyfikowaniem słabości rynkowych i podejmowaniem skalkulowanego ryzyka, oraz w jego działalności filantropijnej, często ukierunkowanej na wspieranie „przegranych spraw” ¹ i dążenie do transformacji systemów politycznych.

2.2. Emigracja, London School of Economics i wpływ Karla Poppera

Po zakończeniu wojny i stopniowym przejmowaniu władzy na Węgrzech przez komunistów, siedemnastoletni Soros w 1947 roku opuścił Budapeszt.¹ Początkowo udał się na kongres esperantystów, a następnie przedostał się do Londynu.⁶ Aby sfinansować swoje studia w prestiżowej London School of Economics (LSE), podejmował się różnych prac dorywczych, był m.in. portierem kolejowym i kelnerem w klubie nocnym.¹

To właśnie na LSE George Soros zetknął się z filozofią Karla Poppera, jednego z najwybitniejszych myślicieli XX wieku. Szczególny wpływ wywarło na niego fundamentalne dzieło Poppera, „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie”. Popper argumentował w nim, że żadna filozofia ani ideologia nie jest ostatecznym arbitrem prawdy, a społeczeństwa mogą kwitnąć jedynie wtedy, gdy dopuszczają demokratyczne formy rządów, wolność słowa, krytyczne myślenie i poszanowanie praw jednostki.¹ Idee te, stanowiące krytykę wszelkich systemów totalitarnych i zamkniętych, głęboko rezonowały z osobistymi doświadczeniami Sorosa, który na własnej skórze doświadczył zarówno nazizmu, jak i komunizmu.¹ Filozofia Poppera dostarczyła mu nie tylko intelektualnego uzasadnienia dla jego przekonań, ale stała się także fundamentem jego późniejszej działalności publicznej i filantropijnej. Nazwanie jego głównej fundacji „Open Society Foundations” jest bezpośrednim hołdem dla Poppera i manifestacją przyjęcia jego filozofii jako przewodniej zasady.¹

W 1956 roku, po ukończeniu studiów na LSE, George Soros wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozpoczął swoją błyskotliwą karierę w świecie finansów i inwestycji.¹

Poniższa tabela przedstawia kluczowe daty w życiu i karierze George’a Sorosa, ilustrując jego drogę od uchodźcy do globalnego finansisty i filantropa.

Tabela 1: Kluczowe Daty w Życiu i Karierze George’a Sorosa

3. Magnat Finansowy: Sukcesy Spekulacyjne i Globalny Wpływ na Rynki

3.1. Początki kariery i założenie Quantum Fund

Po przybyciu do Stanów Zjednoczonych w 1956 roku, George Soros rozpoczął pracę na Wall Street. Jego początkowa kariera skupiała się na arbitrażu – wyszukiwaniu i wykorzystywaniu minimalnych różnic cenowych tych samych aktywów na różnych rynkach – oraz na analizie finansowej.⁶ Od 1963 roku pracował w firmie inwestycyjnej Arnhold and S. Bleichroeder, gdzie szybko awansował, dochodząc do stanowiska wiceprezesa.⁶ Już wtedy wykazywał się, jak to określono w jednej z biografii, „intuicyjnym geniuszem do transakcji arbitrażowych – odkrywania ukrytych wartości i niespójności rynkowych”.⁵ W 1967 roku, z jego inicjatywy, firma utworzyła jeden z pierwszych funduszy offshore, First Eagle Fund, którym Soros zaczął zarządzać.⁶

Prawdziwy przełom w jego karierze nastąpił jednak, gdy postanowił działać na własny rachunek. W 1970 roku (lub według innych źródeł w 1973 roku, we współpracy z Jimem Rogersem) założył swój własny fundusz hedgingowy – Quantum Fund.¹ Fundusz ten, z siedzibami m.in. w Curaçao i na Kajmanach, szybko zyskał sławę dzięki spektakularnym zyskom, stając się jednym z najbardziej dochodowych w historii i przynosząc Sorosowi opinię „największego menedżera pieniędzy na świecie”.⁵ Sukces Quantum Fund opierał się na ewolucji strategii Sorosa. Początkowa specjalizacja w precyzyjnym arbitrażu, wymagającym dogłębnej analizy mikropoziomowych nieefektywności rynku, dostarczyła mu kapitału i pewności siebie, aby przejść do operacji na znacznie większą skalę. Zaczął stosować strategię globalnych inwestycji makroekonomicznych, polegającą na przewidywaniu ruchów na rynkach walut, stóp procentowych i akcji w oparciu o analizę globalnych trendów gospodarczych i politycznych. Jego podejście było często oparte na własnej teorii „refleksyjności”, która zakłada, że oczekiwania uczestników rynku mogą wpływać na kształtowanie się rzeczywistości gospodarczej, tworząc pętle sprzężenia zwrotnego, które można wykorzystać do spekulacji. Ta zdolność do adaptacji i skalowania operacji była kluczowa dla jego ogromnego sukcesu finansowego.

3.2. „Czarna Środa” 1992: Jak Soros „złamał Bank Anglii”

Najbardziej znaną i symboliczną operacją finansową George’a Sorosa był jego atak spekulacyjny na funta brytyjskiego, który doprowadził do tzw. „Czarnej Środy” 16 września 1992 roku.⁹ Wielka Brytania była wówczas członkiem Europejskiego Mechanizmu Kursów Walutowych (ERM), systemu mającego na celu stabilizację kursów walut krajów Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i przygotowanie gruntu pod wspólną walutę. Brytyjczycy przystąpili do ERM w 1990 roku po kursie, który wielu ekonomistów uważało za zawyżony (około 2,95 marki niemieckiej za funta), co negatywnie wpływało na konkurencyjność brytyjskiego eksportu i hamowało wzrost gospodarczy.⁹ W 1992 roku narastały wątpliwości co do zdolności Banku Anglii do utrzymania funta w wyznaczonym korytarzu wahań, zwłaszcza w obliczu rosnącej siły niemieckiej marki po zjednoczeniu Niemiec i niepewności politycznej związanej z ratyfikacją Traktatu z Maastricht.⁹

George Soros, wraz z innymi spekulantami, dostrzegł tę fundamentalną słabość. Argumentował, że interwencje Banku Anglii mające na celu sztuczne podtrzymywanie kursu funta są nie do utrzymania w dłuższej perspektywie.⁹ Quantum Fund zaczął systematycznie budować ogromną krótką pozycję przeciwko funtowi szterlingowi. Oznacza to, że fundusz pożyczał miliardy funtów, aby natychmiast sprzedać je na rynku, licząc na to, że odkupi je później po niższej cenie, zarabiając na różnicy. Soros początkowo zgromadził pozycję wartą około 1,5 miliarda dolarów, by w połowie września, w odpowiedzi na publiczne wypowiedzi niemieckich urzędników sugerujące możliwość zmiany parytetów w ERM, gwałtownie zwiększyć ją do około 10 miliardów dolarów.⁹ Do zwiększenia dźwigni finansowej wykorzystano również instrumenty pochodne, takie jak opcje i kontrakty terminowe.⁹

W obliczu zmasowanej presji spekulacyjnej, Bank Anglii próbował bronić funta. 16 września 1992 roku dwukrotnie podniósł stopy procentowe – najpierw z 10% do 12%, a następnie do 15% – oraz interweniował na rynku walutowym, wyprzedając rezerwy walutowe i skupując funty.⁹ Działania te okazały się jednak niewystarczające. Pod naporem spekulantów rząd brytyjski został zmuszony jeszcze tego samego dnia do ogłoszenia wycofania funta szterlinga z mechanizmu ERM.⁹ W rezultacie funt gwałtownie stracił na wartości – około 15% w stosunku do marki niemieckiej i 25% w stosunku do dolara amerykańskiego.⁹ George Soros i jego Quantum Fund zarobili na tej operacji szacunkowo 1 miliard dolarów.⁸ Wydarzenie to przyniosło mu międzynarodową sławę i przydomek „człowieka, który złamał Bank Anglii”.⁹

„Czarna Środa” stała się nie tylko dowodem finansowej potęgi Sorosa, ale także kamieniem węgielnym jego publicznego wizerunku jako wszechmocnego spekulanta, zdolnego wpływać na losy narodowych gospodarek. Skala operacji i jej bezpośredni skutek – zmuszenie rządu dużego europejskiego kraju do fundamentalnej zmiany polityki monetarnej – pokazały, że pojedynczy gracz finansowy może dysponować siłą porównywalną z siłą państw. Zysk Sorosa, choć osiągnięty w ramach legalnych mechanizmów rynkowych, był przez wielu postrzegany jako zdobyty kosztem brytyjskiej gospodarki i podatników.¹¹ Sam przydomek, choć podkreślał jego przenikliwość, niósł ze sobą również negatywne konotacje siły niemal destrukcyjnej. To właśnie to wydarzenie w dużej mierze przyczyniło się do utrwalenia narracji o Sorosie jako kimś, kto może „sterować” rynkami i gospodarkami, nawet jeśli jego działania opierały się na chłodnej analizie fundamentalnych słabości systemu ERM.

3.3. Inne kluczowe operacje finansowe i ich reperkusje

Działalność spekulacyjna George’a Sorosa nie ograniczała się jedynie do rynku brytyjskiego. Jego fundusz operował globalnie, często angażując się w transakcje na wrażliwych rynkach wschodzących. W 1997 roku, podczas azjatyckiego kryzysu finansowego, Soros był oskarżany o przyczynienie się do gwałtownych dewaluacji walut w krajach Azji Południowo-Wschodniej, takich jak Tajlandia, Malezja czy Indonezja.⁸ Ówczesny premier Malezji, Mahathir Mohamad, publicznie oskarżył Sorosa o celowe zrujnowanie gospodarki jego kraju poprzez masowe spekulacje walutowe.¹³ Te oskarżenia wzmocniły wizerunek Sorosa jako spekulanta, którego działania mogą zagrozić stabilności całych regionów.

Jednak kariera Sorosa jako inwestora nie była pasmem nieustannych sukcesów. Quantum Fund poniósł również znaczące straty, co podważa mit o jego absolutnej kontroli nad rynkami. Na przykład, fundusz stracił 800 milionów dolarów na japońskich akcjach tuż przed krachem giełdowym w październiku 1987 roku. W lutym 1994 roku, w ciągu jednego dnia, stracił 600 milionów dolarów, grając przeciwko japońskiemu jenowi. Kolejną dotkliwą porażką była strata 2 miliardów dolarów na inwestycjach w Rosji podczas kryzysu finansowego w 1998 roku.⁸ Te niepowodzenia pokazują, że nawet najbardziej wytrawni gracze rynkowi podlegają siłom rynkowym i nie są nieomylni.

W lipcu 2011 roku George Soros podjął decyzję o przekształceniu Quantum Fund w tzw. family office, czyli fundusz zarządzający wyłącznie aktywami rodzinnymi. Oznaczało to zwrot pieniędzy zewnętrznym inwestorom. Oficjalnym powodem tej decyzji była chęć uniknięcia konieczności rejestracji w amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) oraz spełniania nowych, bardziej rygorystycznych wymogów sprawozdawczych wprowadzonych przez ustawę Dodda-Franka, uchwaloną po kryzysie finansowym z 2008 roku.⁸ Decyzja ta mogła być również podyktowana chęcią zmniejszenia publicznej ekspozycji i kontrowersji związanych z zarządzaniem pieniędzmi zewnętrznych inwestorów w tak agresywny sposób. Mimo to, gotowość Sorosa do angażowania ogromnych sum w spekulacje na wrażliwych rynkach walutowych pozostaje istotnym elementem budującym jego kontrowersyjny wizerunek globalnego spekulanta.

4. Filantropia na Masową Skalę: Open Society Foundations i Promocja Demokracji

4.1. Geneza, misja i globalny zasięg działalności OSF

Równolegle do swojej kariery finansowej, George Soros rozwijał działalność filantropijną. Rozpoczął ją na stosunkowo niewielką skalę w 1979 roku, przyznając stypendia czarnoskórym studentom z Republiki Południowej Afryki, żyjącym w warunkach apartheidu.¹ W latach 80. jego uwaga skupiła się na Europie Środkowo-Wschodniej, gdzie wspierał dysydentów i niezależne inicjatywy w krajach bloku komunistycznego. W 1984 roku założył swoją pierwszą oficjalną fundację na Węgrzech, która finansowała m.in. wizyty naukowe na Zachodzie, wspierała rodzące się niezależne grupy kulturalne oraz dostarczała trudno dostępne wówczas powielacze, aby umożliwić obieg niezależnych informacji.¹

Z czasem jego zaangażowanie filantropijne przybrało ogromne rozmiary, krystalizując się w postaci globalnej sieci Open Society Foundations (OSF). Nazwa fundacji jest bezpośrednim nawiązaniem do filozofii Karla Poppera i jego koncepcji „społeczeństwa otwartego”.¹ Początkowo, głównym celem OSF było wspieranie procesów demokratyzacji i upadku komunizmu w Europie Wschodniej.⁷ Po upadku Muru Berlińskiego Soros znacząco rozszerzył działalność swoich fundacji, obejmując nią kolejne regiony świata, w tym Afrykę, Azję, Amerykę Łacińską, a także Stany Zjednoczone.¹

Obecnie Open Society Foundations to jedna z największych organizacji filantropijnych na świecie. Roczny budżet OSF wynosi około 1,5 miliarda dolarów, a środki te są przeznaczane na wspieranie szerokiego spektrum inicjatyw: od promocji praw człowieka, przez wspieranie niezależnych mediów i organizacji strażniczych, po reformy systemów edukacji i sprawiedliwości.² Szacuje się, że od początku lat 90. George Soros przekazał na cele filantropijne ponad 32 miliardy dolarów ze swojego prywatnego majątku.⁶ Działalność OSF obejmuje ponad 120 krajów.²

Filantropia Sorosa nie jest tradycyjną działalnością charytatywną, skupioną na łagodzeniu doraźnych problemów społecznych. Jest to raczej strategiczny, długoterminowy projekt mający na celu fundamentalną transformację społeczeństw w kierunku modelu „społeczeństwa otwartego”, opartego na zasadach demokracji, praworządności, transparentności i poszanowania praw mniejszości. Już początkowy cel – „obalenie komunizmu” ⁷ – był celem wysoce politycznym i systemowym. Deklarowane cele OSF, takie jak promowanie praktyk demokratycznych, obrona praw człowieka, dążenie do równości i sprawiedliwości ¹⁴, dotyczą fundamentalnych zasad organizacji państwa i społeczeństwa. Ogromne środki finansowe i globalny zasięg działalności wskazują na ambicję wywierania realnego wpływu na kształtowanie się porządków społeczno-politycznych na całym świecie. To właśnie ta ambicja transformacji systemowej, choć motywowana ideami Poppera i osobistymi doświadczeniami Sorosa z totalitaryzmem, jest jednym z głównych źródeł oskarżeń o „sterowanie” i ingerencję w wewnętrzne sprawy państw, szczególnie ze strony rządów i grup interesu, które sprzeciwiają się promowanym przez OSF zmianom.

4.2. Kluczowe obszary wsparcia i metody działania

Działalność Open Society Foundations jest niezwykle zróżnicowana, zarówno pod względem tematycznym, jak i geograficznym. Fundacje wspierają m.in. otwartą wymianę idei, co w praktyce oznaczało np. finansowanie wizyt naukowych na Zachód dla badaczy z krajów komunistycznych, wspieranie niezależnych grup kulturalnych, a nawet dostarczanie powielaczy na Węgrzech w latach 80., aby przełamać państwowy monopol informacyjny.¹ Jedną z flagowych inicjatyw Sorosa było utworzenie Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego (Central European University, CEU) w Budapeszcie (później przeniesionego do Wiednia), który miał stać się regionalnym centrum krytycznego myślenia i edukacji na najwyższym poziomie, wolnym od nacisków politycznych.¹

Soros i jego fundacje nie unikały angażowania się w kontrowersyjne kwestie społeczne. Był jednym z pierwszych prominentnych głosów krytykujących globalną „wojnę z narkotykami”, argumentując, że przynosi ona więcej szkód niż pożytku, i wsparł ruch na rzecz legalizacji medycznej marihuany w Stanach Zjednoczonych.¹ Na początku XXI wieku stał się również głośnym orędownikiem równouprawnienia małżeństw osób tej samej płci.¹ Sam Soros wielokrotnie podkreślał znaczenie wspierania „przegranych spraw” (ang. „tackling losing causes”), czyli angażowania się w problemy trudne, niepopularne i często pozbawione szans na szybkie rozwiązanie.¹

Globalna praca OSF koncentruje się obecnie na czterech głównych, wzajemnie powiązanych obszarach tematycznych ¹⁴:

• Prawa i Godność (Rights and Dignity): Wspieranie wszechstronnej wizji praw człowieka, chroniącej wolności jednostki i sprawiedliwość, przy jednoczesnym promowaniu godności i dobrobytu wszystkich ludzi.
• Praktyka Demokratyczna (Democratic Practice): Promowanie wolnej i otwartej debaty, która pociąga rządzących do odpowiedzialności za ich działania.
• Równość w Zarządzaniu (Equity in Governance): Przeciwdziałanie krajowym i globalnym nierównowagom sił, które utrwalają niesprawiedliwość oraz podsycają podziały i konflikty.
• Światy Przyszłości (Future Worlds): W obliczu szybkich zmian gospodarczych, demograficznych i technologicznych oraz kryzysu klimatycznego, wspieranie wyobrażania sobie wspólnej przyszłości i poszukiwania rozwiązań problemów ludzkości, mocno osadzonych w równości i sprawiedliwości.

Aby osiągnąć swoje cele, Open Society Foundations stosują zdywersyfikowany wachlarz metod, które wykraczają daleko poza tradycyjne przyznawanie grantów ¹⁶:

• Przyznawanie grantów (Grant Giving): Stanowi trzon działalności OSF, wspierając tysiące niezależnych grup i osób, których praca jest zgodna z wartościami fundacji.
• Rzecznictwo na rzecz zmian (Advocating for Change): Zespół ds. rzecznictwa OSF, w ścisłej współpracy z partnerami, angażuje się w dialog z rządami i instytucjami w kluczowych kwestiach o znaczeniu regionalnym lub krajowym.
• Inwestycje społeczne (Impact Investing): Ramię inwestycyjne OSF, Soros Economic Development Fund (SEDF), od 1997 roku zainwestowało ponad 400 milionów dolarów w projekty sektora prywatnego, które przyczyniają się do realizacji misji fundacji.
• Strategiczne postępowania sądowe (Strategic Litigation): Open Society Justice Initiative (OSJI) wspiera i angażuje się w działania prawne mające na celu przeciwdziałanie naruszeniom praw człowieka przez podmioty państwowe i korporacyjne.
• Warsztaty Idei (Ideas Workshop): Finansują niekonwencjonalne i często heterodoksyjne idee na całym świecie, wspierając osoby, inicjatywy i instytucje.

Taka wielopoziomowa i często konfrontacyjna strategia, choć zgodna z misją promowania „społeczeństwa otwartego”, jest nieuchronnie postrzegana przez oponentów jako wszechstronna próba narzucenia określonej agendy politycznej i społecznej. Różnorodność stosowanych narzędzi – od finansowania lokalnych aktywistów, przez lobbing na poziomie międzynarodowym, po procesy sądowe i inwestycje gospodarcze – może stwarzać wrażenie wszechobecności i zakulisowego wpływu, co stanowi pożywkę dla teorii o „sterowaniu”.

Poniższa tabela przedstawia przegląd działalności Open Society Foundations.

Tabela 2: Fundacje Społeczeństwa Otwartego (Open Society Foundations) – Przegląd Działalności

4.3. Fundacja Batorego w Polsce: Rola, działania i kontrowersje

W Polsce emanacją filantropijnej działalności George’a Sorosa jest Fundacja im. Stefana Batorego. Została ona założona w 1988 roku przez samego Sorosa oraz grupę polskich działaczy opozycji demokratycznej.¹⁷ Jest to niezależna, niedochodowa organizacja pozarządowa, posiadająca status organizacji pożytku publicznego i zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym.¹⁷

Zgodnie z oficjalnymi deklaracjami, celem Fundacji Batorego jest wspieranie rozwoju demokratycznego, otwartego społeczeństwa w Polsce. Do jej priorytetowych zadań należy wzmacnianie roli i aktywności społeczeństwa obywatelskiego, propagowanie swobód obywatelskich i zasad państwa prawa, a także rozwijanie współpracy i solidarności międzynarodowej.¹⁷ Fundacja podkreśla swoją niezależność od instytucji państwowych i politycznych oraz przejrzystość zasad przyznawania dotacji.¹⁷

Działalność i odbiór Fundacji Batorego w Polsce stanowią doskonały przykład tego, jak globalne kontrowersje wokół Sorosa manifestują się na poziomie krajowym. Fundacja, podobnie jak inne agendy OSF na świecie, stała się obiektem ostrej krytyki ze strony środowisk prawicowych i konserwatywnych. Zarzuca się jej m.in. stronniczość ideologiczną i faworyzowanie organizacji „liberalno-lewicowych”.¹⁸ Szczególne kontrowersje budzi rola Fundacji Batorego jako operatora części tzw. Funduszy Norweskich, czyli środków przekazywanych przez Norwegię, Islandię i Liechtenstein na rzecz zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w Europejskim Obszarze Gospodarczym. Krytycy twierdzą, że Fundacja Batorego kieruje te środki głównie do organizacji krytycznych wobec rządu i Kościoła katolickiego w Polsce, takich jak Komitet Obrony Demokracji (KOD), stowarzyszenie sędziów „Iustitia” czy Akcja Demokracja.¹⁸ Pojawiają się również oskarżenia o wspieranie „ideologii gender” oraz postulatów politycznych środowisk LGBT.¹⁹ Portal wPolityce.pl wprost oskarża Fundację o „rozdawnictwo pieniędzy dla antyrządowych, lewackich i 'tęczowych’ organizacji”.²⁰

Fundacja Batorego systematycznie odpiera te zarzuty, broniąc swoich procedur grantowych i grantobiorców. Wskazuje na transparentność swoich działań i merytoryczne kryteria oceny wniosków. W obliczu, jak to określa, kampanii oszczerstw, zapowiadała również podejmowanie kroków prawnych w celu ochrony swojego dobrego imienia oraz dobrego imienia swoich pracowników i partnerów.²⁰ Spór wokół Fundacji Batorego i dystrybucji przez nią środków, w tym Funduszy Norweskich, pokazuje, jak instytucje związane z George’em Sorosem stają się elementem wewnętrznych rozgrywek politycznych o kontrolę nad zasobami finansowymi i dominującą narracją. Działając zgodnie ze swoją misją promowania demokracji, społeczeństwa obywatelskiego i praworządności, fundacja nieuchronnie wchodzi w konflikt z grupami o odmiennych wizjach państwa i społeczeństwa, co prowadzi do oskarżeń o ingerencję i stronniczość, nawet jeśli jej działania są transparentne i zgodne z prawem.

5. „Władca Marionetek”? Analiza Oskarżeń o Zakulisowe Sterowanie i Teorie Spiskowe

5.1. Źródła kontrowersji: od spekulacji walutowych po zaangażowanie polityczne

George Soros jest postacią, która budzi skrajne emocje, a jego działania są przedmiotem nieustannej debaty i licznych kontrowersji. Źródła tych kontrowersji są wielorakie i wynikają zarówno z jego działalności na rynkach finansowych, jak i z jego zaangażowania filantropijnego oraz politycznego.

Jego praktyki jako globalnego spekulanta finansowego, zwłaszcza te dotyczące walut, od dawna są przedmiotem krytyki. Najbardziej znanym przykładem jest wspomniana wcześniej „Czarna Środa” z 1992 roku, kiedy to jego atak na funta brytyjskiego przyniósł mu ogromny zysk, ale jednocześnie był postrzegany przez niektórych jako działanie na szkodę brytyjskiej gospodarki.⁶ Podobne oskarżenia o destabilizowanie rynków i gospodarek narodowych pojawiały się w kontekście kryzysu azjatyckiego w 1997 roku.⁸

Kolejnym istotnym źródłem kontrowersji jest jego otwarte i znaczące zaangażowanie polityczne, szczególnie w Stanach Zjednoczonych. Choć do 2004 roku Soros nie był znaczącym donatorem na cele polityczne, to począwszy od cyklu wyborczego 2003-2004, przekazał dziesiątki milionów dolarów na rzecz różnych grup liberalnych i lewicowych, a przede wszystkim Partii Demokratycznej.¹⁰ W wyborach w USA w 2022 roku był największym indywidualnym darczyńcą politycznym w kraju.¹⁰ To finansowe wsparcie dla jednej strony sceny politycznej nieuchronnie czyni go celem ataków ze strony jego politycznych oponentów, którzy oskarżają go o próbę nieuprawnionego wpływania na procesy demokratyczne.

Soros nie stroni również od publicznego wyrażania swoich poglądów politycznych i otwartej krytyki konkretnych przywódców. Głośno krytykował m.in. byłego prezydenta USA Donalda Trumpa ²¹, a także premiera Węgier Viktora Orbána i prezesa Prawa i Sprawiedliwości Jarosława Kaczyńskiego, zarzucając im naruszanie zasad praworządności.²³ W 2023 roku podczas Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa wygłosił kontrowersyjne uwagi dotyczące Indii, mówiąc o swojej „misji” odsunięcia od władzy premiera Narendry Modiego, co zostało zinterpretowane przez niektórych jako otwarta groźba ingerencji w procesy wyborcze tego kraju.¹³

Działalność Sorosa i jego fundacji spotkała się z tak silnym oporem w niektórych państwach, że doprowadziło to do zakazu ich funkcjonowania lub uznania samego Sorosa za persona non grata. Takie sytuacje miały miejsce m.in. w Rosji oraz w niektórych krajach europejskich.¹³

Podejrzenia o „sterowanie” nie wynikają więc z jednego, wyizolowanego czynnika, lecz z postrzeganej synergii jego wpływów w trzech kluczowych sferach: finansowej (zdolność do wywoływania znaczących ruchów na rynkach i wpływania na gospodarki), politycznej (otwarte wsparcie finansowe i ideologiczne dla konkretnych sił politycznych) oraz społecznej/filantropijnej (globalna sieć Open Society Foundations dążąca do kształtowania społeczeństwa obywatelskiego i promowania określonych wartości). Kiedy te trzy sfery działania są postrzegane jako skoordynowane i służące jednemu, choćby niejasno zdefiniowanemu, celowi, powstaje obraz „władcy marionetek”. Nawet jeśli jego działania w każdej z tych sfer są legalne i często transparentne, ich skumulowany efekt i globalny zasięg mogą budzić obawy o nadmierną koncentrację władzy i wpływu w rękach jednej osoby, zwłaszcza wśród tych, którzy nie zgadzają się z jego wizją świata.

5.2. Demaskowanie narracji: Fakty, mity i dezinformacja wokół postaci Sorosa

Wokół postaci George’a Sorosa narosło wiele mitów i teorii spiskowych, które często opierają się na dezinformacji i jawnych fałszerstwach. Open Society Foundations wielokrotnie musiały oficjalnie dementować nieprawdziwe twierdzenia. Przykładem może być zaprzeczenie, jakoby OSF otrzymywały fundusze od USAID (Amerykańskiej Agencji ds. Rozwoju Międzynarodowego) lub kierowały finansowaniem tej rządowej agencji. Fundacje podkreślają, że są prywatną instytucją, która samodzielnie ustala swoje priorytety i dysponuje własnymi środkami finansowymi, choć współpracują z różnymi partnerami, w tym rządami i innymi fundacjami, gdy ich cele są zbieżne.²⁴

Soros jest częstym celem teorii spiskowych, które przypisują mu organizowanie i finansowanie protestów społecznych na całym świecie. Głośne były oskarżenia o to, że stał za protestami ruchu Black Lives Matter po śmierci George’a Floyda w Stanach Zjednoczonych, rzekomo opłacając demonstrantów i wynajmując autobusy do ich transportu.²⁵ Jednym z dowodów na to miało być zdjęcie autobusu z napisem „Soros Riot Dance Squad”, które jednak szybko zostało zdemaskowane jako fotomontaż – oryginalne zdjęcie przedstawiało nieoznakowane pojazdy.²⁵ W Stanach Zjednoczonych Soros jest również oskarżany przez środowiska prawicowe o finansowanie organizacji dążących do „obcięcia funduszy policji” (tzw. ruch „defund the police”).²⁶

Analizy prowadzone przez organizacje takie jak Anti-Defamation League (ADL) wykazały, że w okresach wzmożonych napięć społecznych i politycznych następuje gwałtowny wzrost liczby negatywnych i dezinformujących wpisów na temat Sorosa w mediach społecznościowych, takich jak Twitter. W ciągu zaledwie czterech dni pod koniec maja (prawdopodobnie 2020 roku, w kontekście protestów BLM), liczba negatywnych wzmianek o Sorosie na Twitterze wzrosła z około 20 000 dziennie do ponad 500 000 dziennie.²⁵ Sugeruje to istnienie skoordynowanych kampanii dezinformacyjnych lub przynajmniej wirusowe rozprzestrzenianie się fałszywych narracji.

Wiele z tych oskarżeń ma na celu nie tyle rzetelną krytykę działalności Sorosa, co jego delegitymizację oraz zdyskredytowanie ruchów społecznych i organizacji, które rzekomo wspiera. Jak zauważają eksperci cytowani w materiałach, przypisywanie protestów Sorosowi jest „poniżające dla protestujących” i ma na celu „zdelegitymizowanie protestów i rzeczywistych przyczyn, które za nimi stoją”.²⁵ Dezinformacja odgrywa zatem kluczową rolę w budowaniu wizerunku Sorosa jako wszechmocnej, zakulisowej siły, co odwraca uwagę od rzeczywistych problemów społecznych i politycznych oraz od autentyczności oddolnych inicjatyw obywatelskich.

5.3. Antysemicki wymiar teorii spiskowych

Kluczowym i niezwykle niepokojącym aspektem wielu teorii spiskowych dotyczących George’a Sorosa jest ich wyraźnie antysemicki charakter. Soros, który jest Żydem i ocalałym z Holokaustu, od dziesięcioleci pada ofiarą ataków i narracji spiskowych wykorzystujących klasyczne antysemickie tropy i stereotypy.²⁵

Organizacje takie jak Anti-Defamation League (ADL) oraz Antisemitism Policy Trust wskazują, że wiele teorii spiskowych na temat Sorosa opiera się na utrwalonym micie o bogatych i wpływowych Żydach, którzy rzekomo działają za kulisami, spiskując w celu kontrolowania państw, manipulowania globalnymi wydarzeniami i narzucenia światu swojego porządku.²⁷ W tych narracjach Soros staje się uosobieniem „odwiecznego antysemickiego stereotypu globalistycznego, nielojalnego żydowskiego geniusza zła”, który rzekomo dąży do zniszczenia białego, chrześcijańskiego porządku społecznego w celu osiągnięcia globalnej dominacji.²⁸ Jego żydowskie pochodzenie, ogromny majątek zdobyty w świecie finansów, globalny zasięg jego filantropii oraz promowanie liberalnych i kosmopolitycznych wartości czynią go idealnym celem dla tego typu narracji.

Przykłady wykorzystywania antysemickich motywów w kampaniach skierowanych przeciwko Sorosowi są liczne. Na Węgrzech rząd Viktora Orbána prowadził kampanie plakatowe, które zdaniem wielu obserwatorów przypominały nazistowską propagandę wymierzoną w Żydów.²⁷ Prezydent Turcji, Recep Tayyip Erdoğan, oskarżył „słynnego węgierskiego Żyda Sorosa” o próby dzielenia i niszczenia narodów poprzez rzekome finansowanie antyrządowych protestów.²⁸ Już w 1997 roku premier Malezji, Mahathir Mohamad, obwiniał o kryzys walutowy w jego kraju „żydowską agendę”, wskazując na Sorosa.²⁸ Teorie spiskowe często przedstawiają Sorosa jako osobę dążącą do „zniszczenia białej cywilizacji zachodniej poprzez masową imigrację”.²⁸

ADL podkreśla, że nawet jeśli osoba promująca teorie spiskowe na temat Sorosa nie ma świadomej intencji szerzenia antysemityzmu, to tożsamość żydowska Sorosa jest tak powszechnie znana, że często trudno jest nie odczytać takiego podtekstu. Jest to szczególnie prawdziwe, gdy teorie te zawierają inne utarte antysemickie tropy, takie jak rzekoma żydowska kontrola nad mediami czy bankami, oskarżenia o podważanie stabilności krajów czy używanie języka przywołującego średniowieczne oszczerstwa krwi i przedstawianie Żydów jako siły demonicznej i złowrogiej.²⁷

Antysemityzm nie jest więc przypadkowym dodatkiem do teorii spiskowych o Sorosie, lecz często stanowi ich rdzeń i siłę napędową, rezonując z głęboko zakorzenionymi uprzedzeniami. W czasach niepewności, kryzysów i gwałtownych zmian społecznych, teorie spiskowe oferują proste, choć fałszywe, wyjaśnienia złożonych problemów, a Żydzi historycznie byli łatwym i często wykorzystywanym kozłem ofiarnym.²⁸ George Soros, ze względu na swój profil i działalność, staje się współczesnym ucieleśnieniem tego kozła ofiarnego. Powiązanie jego osoby i fundacji z takimi kwestiami jak wsparcie dla migracji, praw osób LGBT czy krytyka nacjonalizmu jest przez środowiska skrajnie prawicowe i populistyczne przedstawiane jako atak na tradycyjną, chrześcijańską tożsamość narodową, co doskonale wpisuje się w antysemicki mit o żydowskim spisku mającym na celu zniszczenie cywilizacji zachodniej. Zrozumienie tego antysemickiego wymiaru jest kluczowe dla odpowiedzi na pytanie, dlaczego „podejrzewa się go o sterowanie”. Te podejrzenia często nie wynikają z racjonalnej analizy jego działań, lecz są napędzane przez irracjonalne lęki i uprzedzenia, które mają długą i tragiczną historię.

Poniższa tabela systematyzuje główne kontrowersje i teorie spiskowe dotyczące George’a Sorosa.

Tabela 3: Główne Kontrowersje i Teorie Spiskowe Wokół George’a Sorosa

6. Dziedzictwo i Ocena: George Soros w Oczach Świata

6.1. Wpływ na politykę międzynarodową i rozwój społeczeństwa obywatelskiego

Dziedzictwo George’a Sorosa jest złożone i wielowymiarowe, a jego ocena w dużej mierze zależy od perspektywy i systemu wartości oceniającego. Niewątpliwie jest on postacią, która wywarła znaczący wpływ na politykę międzynarodową i rozwój społeczeństwa obywatelskiego w wielu częściach świata, szczególnie w okresie transformacji po zakończeniu Zimnej Wojny.

Przez wielu uznawany jest za jedną z kluczowych postaci, które przyczyniły się do przyspieszenia upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.⁵ Jego fundacje, działające często na granicy legalności w autorytarnych reżimach, wspierały dysydentów, niezależną prasę, inicjatywy edukacyjne i kulturalne, przyczyniając się do erozji systemów totalitarnych i wprowadzania zachodnich idei demokratycznych.⁷ Po 1989 roku Open Society Foundations odegrały ważną rolę w budowie instytucji demokratycznych, wspieraniu reform i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w byłych krajach komunistycznych.

Przez całą swoją działalność filantropijną Soros wspierał szeroki wachlarz działań na rzecz tworzenia bardziej odpowiedzialnych, transparentnych i demokratycznych społeczeństw.¹ Jego zaangażowanie obejmowało takie obszary jak prawa człowieka, wolność mediów, reforma wymiaru sprawiedliwości, walka z korupcją, prawa mniejszości czy równouprawnienie.

Jednocześnie, jego działania i sama jego postać budzą skrajne reakcje, czyniąc go jedną z najbardziej polaryzujących figur współczesnego świata.¹³ Z jednej strony jest honorowany prestiżowymi nagrodami za promowanie demokracji i praw człowieka – został m.in. uznany za Człowieka Roku przez „Financial Times” w 2018 roku, a w 2025 roku (data w źródle ¹ wydaje się być przyszłościowa, prawdopodobnie błąd, ale intencja jest jasna) prezydent USA Joe Biden miał go uhonorować Prezydenckim Medalem Wolności, najwyższym amerykańskim odznaczeniem cywilnym.¹ Z drugiej strony, jest obiektem zaciekłej krytyki, oskarżeń o destrukcyjny wpływ na gospodarki i suwerenność państw, a także celem licznych teorii spiskowych.

Działania Sorosa, mające na celu budowę „społeczeństw otwartych”, są przez jego krytyków często postrzegane jako destabilizujące istniejące porządki. Promowanie demokracji, praw człowieka i aktywnego społeczeństwa obywatelskiego w krajach autorytarnych lub o słabych tradycjach demokratycznych jest z natury rzeczy działaniem transformacyjnym, a więc potencjalnie „destabilizującym” status quo. Wsparcie dla grup opozycyjnych lub mniejszościowych, choć zgodne z zasadami społeczeństwa otwartego, może być przez rządzących interpretowane jako ingerencja w wewnętrzne sprawy i podważanie ich władzy. Nawet jego spekulacje finansowe, choć oparte na logice rynkowej, miały realne, często bolesne konsekwencje dla polityki gospodarczej państw, jak pokazał przykład „Czarnej Środy”.⁹ Dziedzictwo Sorosa będzie więc naznaczone tym paradoksem: dla jednych pozostanie wizjonerskim budowniczym demokracji, dla innych – globalnym spekulantem i agitatorem podważającym tradycyjne wartości i suwerenność narodową.

6.2. Trwałość idei społeczeństwa otwartego i przyszłość filantropijnego imperium

W czerwcu 2023 roku George Soros, mając ponad 90 lat, podjął decyzję o przekazaniu kontroli nad swoim wartym około 25 miliardów dolarów imperium filantropijnym – Open Society Foundations – swojemu młodszemu synowi, Alexandrowi Sorosowi.⁴ Sam George Soros, mimo zaawansowanego wieku, do niedawna wykazywał aktywne osobiste zainteresowanie działalnością OSF, podróżując i spotykając się ze światowymi liderami.¹

Przekazanie pałeczki Alexandrowi oznacza nową erę dla OSF. Wraz ze zmianą pokoleniową zapowiedziano również istotne zmiany strategiczne. W sierpniu 2023 roku pojawiły się informacje, że Open Society Foundations planują znacząco zmienić swój model działania, co ma obejmować wycofanie się lub zakończenie większości projektów finansowanych dotychczas w krajach Unii Europejskiej.²⁹ Nowy kierunek strategiczny przewiduje skupienie się na innych częściach świata, gdzie wyzwania dla społeczeństwa otwartego mogą być obecnie większe lub gdzie OSF widzi większe możliwości efektywnego działania.²⁹

Decyzja o ograniczeniu działalności w UE może być interpretowana na kilka sposobów. Może oznaczać uznanie, że misja wspierania demokracji i społeczeństwa obywatelskiego w tej części świata została w dużej mierze spełniona, a kraje UE osiągnęły pewien poziom stabilności demokratycznej. Może być również reakcją na rosnącą krytykę i opór ze strony niektórych rządów państw członkowskich UE, takich jak Węgry czy Polska, które postrzegały działalność OSF jako ingerencję w ich wewnętrzne sprawy. Wreszcie, może to być strategiczne przesunięcie ograniczonych zasobów tam, gdzie potrzeby są obecnie największe lub gdzie OSF widzi nowe, pilne wyzwania dla idei społeczeństwa otwartego.

Sama idea „społeczeństwa otwartego”, sformułowana przez Karla Poppera i stanowiąca fundament filozofii Sorosa, pozostaje niezwykle aktualna w obliczu globalnych wyzwań, takich jak wzrost populizmu, tendencje autorytarne, dezinformacja czy kryzysy klimatyczne i migracyjne. Jednak jej implementacja i obrona mogą wymagać nowych strategii i narzędzi w dynamicznie zmieniającym się krajobrazie politycznym i społecznym. Przyszłość filantropijnego imperium Sorosa, pod nowym przywództwem, będzie zależeć od zdolności adaptacji do tych nowych wyzwań i od tego, czy uda się utrzymać siłę oddziaływania w świecie, który wydaje się coraz bardziej sceptyczny wobec promowanych przez nie wartości.

7. Podsumowanie: Zrozumieć Fenomen George’a Sorosa

George Soros jest postacią, która wymyka się jednoznacznym ocenom, będąc jednocześnie produktem i aktywnym uczestnikiem burzliwych procesów historycznych XX i XXI wieku. Jego biografia to droga od ocalałego z Holokaustu uchodźcy do jednego z najpotężniejszych finansistów i najbardziej wpływowych filantropów na świecie. Z jednej strony jawi się jako wizjonerski inwestor, który dzięki intelektualnej dyscyplinie i odwadze zrewolucjonizował świat finansów, a następnie przeznaczył znaczną część swojej fortuny na promowanie idei społeczeństwa otwartego, inspirowanej filozofią Karla Poppera. Z drugiej strony, dla wielu stał się symbolem globalnych nierówności, niekontrolowanej siły kapitału, a także centralną postacią licznych teorii spiskowych, często o podłożu antysemickim, oraz obiektem celowej dezinformacji.

Odpowiedź na pytanie, dlaczego George Soros „podejrzewa się o sterowanie wszystkim z drugiej linii”, jest złożona i wielowątkowa. Podejrzenia te wynikają z kumulacji kilku czynników:

1. Ogromnego bogactwa i sukcesów spekulacyjnych: Jego zdolność do przeprowadzania operacji finansowych na skalę wpływającą na całe gospodarki (jak „Czarna Środa”) stworzyła wizerunek osoby dysponującej niemal nieograniczoną władzą ekonomiczną.
2. Globalnego zasięgu i ambicji jego filantropii: Open Society Foundations, dążąc do transformacji społecznej i promowania demokracji oraz praw człowieka w ponad 120 krajach, nieuchronnie wchodzą w konflikt z rządami i grupami interesu preferującymi status quo, co rodzi oskarżenia o ingerencję i narzucanie obcej agendy.
3. Otwartego zaangażowania politycznego: Jego publiczne poparcie i znaczące darowizny dla liberalnych i lewicowych sił politycznych, zwłaszcza w USA, czynią go stroną w ostrych sporach ideologicznych i są postrzegane przez oponentów jako próba kupowania wpływu.
4. Wpisywania się w istniejące narracje spiskowe: Postać bogatego finansisty żydowskiego pochodzenia, działającego na arenie międzynarodowej i promującego kosmopolityczne wartości, idealnie pasuje do historycznych antysemickich stereotypów „globalnego żydowskiego spisku” czy „władcy marionetek”, co jest chętnie wykorzystywane przez propagatorów teorii spiskowych.
5. Nieprzejrzystości niektórych mechanizmów rynków finansowych i globalnej polityki: Złożoność i często brak transparentności globalnych procesów finansowych i politycznych sprzyjają powstawaniu teorii o ukrytych siłach sterujących wydarzeniami.
6. Celowych kampanii dezinformacyjnych: Soros jest częstym celem zorganizowanych kampanii mających na celu jego zdyskredytowanie i podważenie zaufania do organizacji, które wspiera.

W rezultacie, George Soros stał się swego rodzaju lustrem, w którym odbijają się współczesne lęki, podziały i napięcia. Jego sukces finansowy budzi podziw, ale i pytania o sprawiedliwość systemu, który na to pozwala. Jego filantropia, promująca liberalne wartości, spotyka się z entuzjazmem zwolenników społeczeństwa otwartego, ale i z zaciekłym oporem sił konserwatywnych, nacjonalistycznych i autorytarnych. Teorie spiskowe na jego temat odzwierciedlają głębsze lęki społeczne: przed globalizacją, utratą kontroli, wpływem „obcych” sił, erozją tradycyjnych wartości. Antysemicki charakter wielu z tych teorii pokazuje niepokojącą trwałość i adaptacyjność starych uprzedzeń w nowym kontekście.

Zrozumienie fenomenu George’a Sorosa wymaga zatem nie tylko analizy jego biografii i udokumentowanych działań, ale także krytycznej refleksji nad kondycją naszych społeczeństw, podatnością na dezinformację oraz siłą stereotypów i uprzedzeń, które wciąż kształtują postrzeganie świata przez wielu ludzi. Ostatecznie, historia George’a Sorosa to nie tylko opowieść o jednostce, ale także o świecie, w którym przyszło mu działać – świecie pełnym sprzeczności, wyzwań i nieustającej walki o kształt przyszłości.